Gorinchem en de Alblasserwaard hebben een eeuwenlange traditie van ondernemerschap en innovatiekracht. Die komen de komende jaren en decennia bijzonder van pas in de grote opgave van onze tijd: de realisatie van een duurzame en energieneutrale samenleving. Eelke Kraaijeveld, wethouder Duurzaamheid en Energietransitie vertelt over de voortgang in deze regio en over de sleutelrol die het bedrijfsleven speelt in dit proces.

In 2050 ziet de wereld er anders uit. Dan is het tijdperk van fossiele brandstoffen ten einde. Met alleen nog hernieuwbare energie en slimmer gebruik van energie. Dit alles om de opwarming van de aarde verder tegen te gaan en binnen de grenzen van het leefbare te blijven. ‘Een enorme opgave. De noodzaak is groot, maar de traditie biedt ook volop kansen.
Bijvoorbeeld voor ondernemers’, aldus Eelke Kraaijeveld.

RES
Nederland heeft de krachten gebundeld in regio’s om de doelen van het Klimaatakkoord te bereiken. De gemeenten Gorinchem en Molenlanden
trekken gezamenlijk op in de Regionale Energiestrategie (RES) voor de Alblasserwaard. De eerste belangrijke tussenstap op weg naar een duurzame samenleving is 2030. Onze regio Alblasserwaard streeft dan 20 procent energiebesparing na en 35 procent meer duurzame opwekking. ‘Sinds 2019 zijn we hier al intensief mee bezig samen met vele partners, bedrijven en inwoners’, vertelt Kraaijeveld. ‘We hebben onszelf de vraag gesteld: hoe kunnen we deze opgave waarmaken op een manier die past bij de eigenheid van het gebied en bij ons landschap? Opvallend vond ik hoeveel kansen er werden gezien en hoezeer partners, bedrijven en inwoners verantwoordelijkheid wilden nemen voor een duurzame toekomst.’

Wind en zon
‘Het Rijk stelt: zet vooral in op bewezen technieken als wind- en zonne-energie. Wij kijken als ondernemende en innovatieve regio gelukkig breder, dus niet alleen naar windmolens en zoveel mogelijk zonnepanelen op daken. Wij kijken nadrukkelijk naar de relatie met (rest)warmte of natuurlijke warmtebronnen. En ook naar de impact op het stroomnet, naar kansen die innovaties bieden en we zetten stevig in op energiebesparing. Het verduurzamen van bedrijventerreinen is hiervan een belangrijk onderdeel. Als je erin slaagt om minder energie te gebruiken hoefje het ook niet duurzaam op te wekken. Voor ondernemers valt hier vaak ook nog geld te verdienen. Een mooie win-win situatie.’

Inzichten
‘Het participatieproces om te komen tot de eerdere concept RES heeft ons verschillende inzichten gegeven. Probeer het cultuur-historische landschap met zijn groene hart en zijn molens bij Kinderdijk zoveel mogelijk te ontzien. Pas gebieden met zonnepanelen of windmolens zoveel mogelijk in langs snelwegen, spoorlijnen en vaarwegen. Kies voor zoveel mogelijk zonnepanelen op daken. We hebben veel daken van bedrijven en van agrarische schuren tot onze beschikking. Die kunnen benut worden voor zonnepanelen en daar kunnen eigenaren een belangrijke bijdrage aan leveren. Bovendien stelt de provincie subsidies ter beschikking om daken indien nodig te verstevigen.’

Windmolens
Windenergie vormt – als de zoektocht tot succes leidt – het andere deel van de duurzame energie. Drie windmolens staan er al bij Giessenburg en twee komen er op bedrijventerrein Gorinchem-Noord. Gezocht is naar de meest logische locaties om meer energie via wind op te wekken. Het gaat dan om circa zeven tot tien turbines. Hiervoor zijn in Gorinchem twee zoeklocaties benoemd, langs de A15 bij Gorinchem-Oost en rond bedrijventerrein Avelingen. In Molenlanden liggen twee aandachtsgebieden nabij de huidige windturbines bij en ter hoogte van Oud-Alblas. Veel? Wellicht, maar de wethouder onderbouwt de voordelen van windenergie: ‘Ik begrijp goed dat er inwoners en bedrijven zijn die liever geen windmolens zien. Daarom zijn we ook in een vroegtijdig stadium met hen in gesprek gegaan. Tegelijkertijd hebben we een gezamenlijke opdracht om de opwarming van de aarde tegen te gaan en hoor ik van bedrijven terug: als het dan toch moet, laat ons dan meeprofiteren en de kansen zoveel mogelijk benutten. Zo kwam – in het verlengde van de realisatie van een waterstoftankstation – de gedachte op om een van de windturbines ook waterstof op te laten wekken.’ Er zijn nog andere afwegingen ten aanzien van windenergie. De opbrengst van één turbine staat gelijk aan die van 56 duizend zonnepanelen op bedrijfsdaken of circa 15
hectare zon op land. Daarnaast is gebleken dat zon en wind elkaar goed aanvullen op het net. De wethouder licht toe: ‘Dat betekent
lagere maatschappelijke kosten bij de netbeheerder dan wanneer je bijvoorbeeld alleen voor zon zou kiezen.’

Rendement en duurzame bedrijfsprocessen
Kraaijeveld benadrukt dat investeringen in duurzame energie renderen. ‘We willen erg inzetten op lokaal ondernemerschap en eigendom. Wij hanteren het uitgangspunt dat inwoners en bedrijven mee kunnen investeren en kunnen meedelen in de opbrengst van de molens. Zo houden we opbrengsten grotendeels in de regio. Ik merk dat bedrijven interesse hebben, te meer omdat een duurzame bedrijfsvoering steeds belangrijker wordt. Het mes snijdt aan twee kanten als grootschalige opwek dichtbij bedrijventerreinen wordt gerealiseerd. Bedrijven kunnen dan direct aansluiten op groene stroom. Bovendien is het energieverbruik op bedrijventerreinen vele malen hoger
dan in woonwijken waardoor je grotere stappen zet in de energietransitie. Ik hoop van harte dat nog meer bedrijven deze handschoen oppakken, naast de mooie innovaties die ons steeds verder vooruit helpen. Velen voelen dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen’, constateert Kraaijeveld tevreden. ‘Bedrijven zijn volop bezig met de verduurzaming van hun werk- en productieprocessen en zijn ontzettend ambitieus. Aan ons als gemeente de taak om hier optimaal in te faciliteren en het tempo bij te houden.’

Waterstoftankstation
‘Vanuit de gemeente coördineren we verschillende ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid of jagen wij initiatieven aan. Toen een
aantal bedrijven toekomst zag in waterstof en de wens uitsprak voor een waterstoftankstation hebben we dat samen met Ondernemingsvereniging IKG direct opgepakt. Dat station wordt gerealiseerd op Avelingen. Zo geldt voor alle ideeën om stappen te zetten
in CO2-reductie, energiebesparing of duurzame energie dat wij graag meedenken’, benadrukt Eelke Kraaijeveld. ‘Daarom organiseren we
dialoogtafels met inwoners en met ondernemers.’ En er zijn verschillende subsidiemogelijkheden. Zo heeft gemeente Gorinchem momenteel zelf subsidiemogelijkheden beschikbaar voor groene bedrijfsdaken. ‘Wij zijn op zoek naar een bedrijf dat daarin is geïnteresseerd’,
nodigt de wethouder uit. ‘Een groen dak zorgt voor verkoeling, absorbeert regenwater enlaat een dak langer meegaan.’

Initiatieven
Er is nog veel werk aan de winkel om het doel van 2030, laat staan dat van 2050, te bereiken. Momenteel is nog maar 5 procent van de gebruikte energie in Gorinchem van hernieuwbare bronnen afkomstig. Toch is Eelke Kraaijeveld optimistisch. ‘Ik zie zó veel initiatieven ontstaan. Inwoners die hun woning verduurzamen, al dan niet met advies van wooncoaches van Het Nieuwe Wonen. Steeds meer bedrijven die hun daken vol leggen met zonnepanelen. Collectieve buurtacties op het gebied van isoleren, energiebesparing en zonnepanelen via het Regionaal Energieloket waar veel animo voor is. En nu is er, weliswaar uit noodzaak ingegeven, de tendens van thuiswerken en online vergaderen als alternatief voor de auto. Een tendens waarvan ik denk dat die voor een deel blijft na
corona.’

Warmtenet
‘En niet in de laatste plaats: de gemeenteraad heeft inmiddels ingestemd met de komst van een warmtenet in de Gildenwijk en het aansluiten van het stadhuis. Daarmee kunnen we de eerste bijna duizend huurwoningen aardgasvrij maken. Met het bewustzijn groeit ook de bereidheid om hierin betekenisvol te zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het kan. Het vraagt alleen iets van ons allemaal om die duurzame toekomst dichterbij te brengen.’